POLAŃSKI Włodzimierz

WŁODZIMIERZ POLAŃSKI, ur. 18.11.1878 w Winnicy na Podolu, zginął pod gruzami 26 sierpnia 1944 podczas  powstania warszawskiego. Płk ułanów. Filatelistyką zainteresował się już w młodym wieku. Przed I wojną światową zgromadził specjalizowany zbiór znaczków Rosji, który wystawiał kolejno w Amsterdamie (1909), Bernie (1910), Wiedniu (1911), Londynie (1912), Paryżu (1913) oraz Nowym Jorku i Kassel (1914), uzyskując wysokie wyróżnienia medalowe. Z uwagi na to, że stał się znanym w świecie filatelistą, firma Paul Kohl GmbH w Chemnitz zaproponowała mu w 1914 opracowanie znaków pocztowych Rosji do przygotowywanego katalogu. Wynikiem tych prac były artykuły publikowane po wojnie w prasie polskiej, jak: Osobliwości rosyjskich znaczków klasycznych („Filatelista Polski”), Rosyjskie kasowniki liczbowe w epoce znaczków klasycznych i Osobliwości rosyjskich znaczków z lat 1857-1914 („Ilustrowany Przegląd Filatelistyczny”). Szczególnie jednak interesował się historią poczty i pierwszym znaczkiem polskim z 1860. Intensywnie gromadził materiały i od 1912 podjął prace badawcze w tym zakresie. W tym celu penetrował zasoby archiwów Petersburga, Warszawy i licznych antykwariatów. Pierwsze opracowanie o polskich całostkach z lat 1858-1865 ukazało się w 1913 w berlińskim czasopiśmie „Der Ganzsachen-Sammler”. Zbierał nie tylko znaczki pocztowe, ale także dokumenty oraz książki dotyczące filatelistyki i historii poczty. W wyniku długoletnich poszukiwań zgromadził unikalny zbiór pierwszego znaczka polskiego, obejmujący jego odmiany i bogatą dokumentację, jak: koperty poczty miejskiej warszawskiej, stemple, klisze, wzory rysunków oryginalnych, ilustracje, jedyne dwie matryce miedziane do druku tego znaczka wykonane przez ówczesnego rytownika Banku Pol­skiego Henryka Majera, itp. Zbiór prezentowany na wielu wystawach zagranicznych zdobył wysokie wyróżnienia: medal złoty w Paryżu w 1913 i 1925, pozłacane: Londyn (1912) i Genewa (1922). Na I Wystawie Marek w Warszawie (1919) otrzymał list pochwalny od ministra Poczt i Telegrafów, Huberta Lindego, podkreślający jego zasługi dla filatelistyki i historii poczty polskiej. Od 1918 członek Polskiego Towarzystwa Filatelistów w Warszawie, a od 1921 członek honorowy; członek Krakowskiego Związku Filatelistów (1921) i Związku Filatelistów w Toruniu (1927). W 1921 podjął pracę w Ministerstwie Poczt i Telegrafów, od 1925 pracował w Muzeum Poczty na stanowisku kustosza, gdzie prowadził dział historyczny i filatelistyczny. W 1930 objął kierownictwo placówki. Poznawszy wiele muzeów poczto­wych w Europie, napisał studium Polskie Muzeum Pocztowe - zarys programu (1921). Program ten realizował następnie, pra­cując w Muzeum. Wynikiem badań historycznych była monografia w języku francuskim Timbres - Poste de Pologne aux XVIII et XIX siecles 1780-1870, (Ge­neve 1920). Dzieło wydane zostało też w ję­zyku polskim: Znaki i marki pocztowe w Polsce w XVIII - XIX wieku 1780-1870, (1921) oraz z uzupełnieniem Włodzimierza Rachma­nowa  w  języku niemieckim: Die Postwertzei­chen und Poststempel von Polen im 18 und 19 Jahrhundert (Wien 1935). Wersja niemiecka wraz z tłumaczeniem polskim została wydana z okazji ŚWF „Polska ‘93”. Owocem dalszej pracy był szkic historyczny Trąbka i sygnały pocztowe. (1938, reprint 1986) oraz starannie opracowana i ilustrowana monografia Jak przewożono pocztę polską w dawnych czasach. Szkic historyczny (1925, reprint 1985). Oprócz tego opublikował w latach 1920-1939 wiele arty­kułów w czasopismach polskich, jak: „Filate­lista Polski", „Ilustrowany Przegląd Filatelistyczny", „Ilustrowany Kurier Filatelistyczny". Wśród nich: Historia polskich kopert z roku 1860, Wykaz alfabetyczny biur pocztowych Królestwa Polskiego z wyszczególnieniem numerów specjalnego stempla – kasownika numerowego na kopertach i znaczkach polsko-rosyjskich z 1858-1866. Na rzecz Muzeum Pocztowego podarował około 300.woluminow w różnych językach z zakresu filatelistyki i historii poczty, wiele cennych dokumentów z XVII i XVIII wieku, komplet cyrkularzy pocztowych Królestwa Polskiego, osobliwy druk z 1680 o pol­skiej poczcie w Gdańsku Kurzer Bericht we­gen Einrichtung der Posten. Anno 1680, ory­ginalny szyld poczthalterii w Słonimiu z XVIII w. Ponadto przekazał do Muzeum mapę połączeń pocztowych w Królestwie Polskim w latach 1858-1866, którą sam opracował i odręcznie wykonał  (zaginęła podczas II wojny światowej). Jako długoletni kustosz Muzeum Poczty przyczynił się w sposób bardzo istotny do jego rozbudowy i rozkwitu. Odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi. Jego imię nosi Koło PZF nr 1 w Warszawie, a podobizna widnieje na znaku opłaty karty pocztowej (Cp 911) wydanej w 1985.