Komisja Całostek

Marian KAZIECZKO przewodniczący

Miłosz RZADKOSZ członek kolegium

Andrzej NIEWRZĘDA członek kolegium

Wojciech ZIÓŁKOWSKI członek kolegium

Regulamin specjalny
oceny eksponatów całostek pocztowych
na wystawach FIP*

Artykuł 1. Wystawy konkursowe

Zgodnie z artykułem 1.4. Regulaminu Ogólnego FIP dla Oceny Eksponatów Konkursowych na Wystawach FIP (GREV**), celem uzupełnienia tych zasad opracowano niniejszy regulamin specjalny w odniesieniu do całostek pocztowych. To samo odnosi się do wytycznych dotyczących regulaminu całostek pocztowych.

Artykuł 2. Eksponaty konkursowe

Eksponat całostek pocztowych powinien obejmować logiczny i spójny zbiór walorów pocztowych, z których każdy ma urzędowo wydrukowany znak wartości albo rysunek lub napis wskazujący, że została uiszczona określona wartość opłaty pocztowej

(patrz GREV, artykuł 2.3.).

Artykuł 3. Zasady budowy eksponatu
Eksponat całostek pocztowych powinien być ułożony z odpowiednio wybranych nieużywanych i/lub pocztowo użytych całostek pocztowych z określonego kraju lub powiązanych ze sobą terytoriów w celu zilustrowania jednej lub kilku kategorii z poniżej wymienionych.

3.1. Całostki pocztowe mogą być klasyfikowane według:
1) sposobu ich wprowadzenia, dostępności i użycia
2) fizycznych własności papieru albo kartonu: albo
3) usług pocztowych i z nimi związanych, dla których została przeznaczona

3.2. Sposób wprowadzenia, dostępność i użycie mogą być zdefiniowane jako:
1) wydawnictwa pocztowe
2) wydawnictwa urzędowe
3) wydawnictwa dla sit zbrojnych
4) wydawnictwa drukowane na zamówienia (prywatne)
Całostki mające znak opłaty, drukowane za zgodą władz pocztowych w ramach odpowiednich przepisów, ale na zlecenie odbiorców prywatnych albo organizacji.

3.3. Fizyczne własności papieru albo kartonu, na których wydrukowano znaki opłaty, mogą być podstawą do następujących podpodzialów:
1) listowniki wraz z aerogramami
2) koperty, włączając koperty polecone
3) karty pocztowe
4) sekretniki
5) opaski (opaski gazetowe)
6) różnego rodzaju inne druki

3.4. Całostki pocztowe wykonane dla różnych usług pocztowych i usług z nimispokrewnionych m.in. obejmują:
1) przesyłki pocztowe: zwykłe - miejscowe, krajowe, zagraniczne; lotnicze - miejscowe, krajowe, zagraniczne
2) przesyłki polecone: krajowe i zagraniczne
3) telegramy: krajowe i zagraniczne
4) pokwitowania różnych opłat itp.; dowody nadania listów, paczek, przekazów pieniężnych oraz inna dokumentacja zawierająca wydrukowany znak opłaty lub podobne.

3.5. Formularze z naklejonym znakiem opłaty, przeznaczone dla danego kraju,mogą być też włączone.

3.6.  Zwykle eksponaty całostek pocztowych winny się składać z całych walorów. 

W przypadkach, gdy niektóre całostki są bardzo rzadkie jako całe walory lub znane są tylko w postaci wycinków, można je akceptować jako części eksponatu przedstawiające różnorodność użytych matryc lub rzadkich ostemplowań. Można też w odpowiedni sposób włączyć wycinki znaków opłaty z całostek, użyte jako znaczki.

3.7. Do eksponatu można włączyć przyjęte lub odrzucone, projekty i próby.
W opisie wstępnym powinny być jasno sformułowane plan lub koncepcja eksponatu, które mogą przyjąć dowolną formę (patrz GREV, artykuł 3.3.).

4. Kryteria oceny eksponatów  (Zobacz GREV, artykuł 4).

5. Ocena eksponatów

5.1. Eksponaty całostek pocztowych będą oceniane przez ustalonych specjalistów w ich indywidualnych dziedzinach, zgodnie z rozdziałem V (artykuły 31 -47.) GREX (patrz GREV, artykuł 5.1.).

5.2. W celu osiągnięcia przez jury zrównoważonej oceny, dla eksponatów całostek pocztowych ustalono następujące wartości względne (GREV, artykuł 5.2.):

1. Opracowanie (20) i znaczenie filatelistyczne (10) 30
2. Wiedza filatelistyczna i pokrewna, własne studia i badania 35
3. Stan (10) i rzadkość (20) 30
4. Prezentacja 5
Razem 100

6. Postanowienia końcowe

6.1. W przypadku wynikających z tłumaczenia rozbieżności w tekście, obowiązujący jest język angielski.

6.2.Niniejszy Regulamin Specjalny Oceny Eksponatów Całostek Pocztowych na Wystawach F1P został zatwierdzony 4 i 5 maja 1992 roku na 61. Kongresie FIP w Grenadzie. Wchodzi on w życie od 1 stycznia 1995 i obowiązuje na wystawach, którym zapewniono patronat, auspicje lub poparcie FIP organizowanych po 1 stycznia 1995.

Wytyczne do sędziowania eksponatów całostek pocztowych

Wprowadzenie

Wytyczne te zostały wydane przez Komisję Całostek FIP, w celu dalszego wyjaśnienia Regulaminu Specjalnego Oceny Eksponatów Całostek Pocztowych na Wystawach FIP, który zatwierdzony przez 54. Kongres FIP w Rzymie w 1985 roku (uzupełniony na 61. Kongresie FIP w Grenadzie w 1992 roku). Intencją wytycznych jest dostarczenie ogólnych wskazówek odnośnie do:

A. Definicji i charakteru całostek pocztowych
B. Zasad budowy eksponatu, oraz
C. Kryteriów oceny eksponatów całostek pocztowych

Wytyczne należy stosować łącznie z wyżej wymienionym Regulaminem Specjalnym, jak również z Regulaminem Ogólnym Oceny Eksponatów Konkursowych na Wystawach FIP (GREV).

Komisja szanuje prawo każdego zbieracza do budowy i rozwinięcia eksponatu według własnego uznania, jednak czuje się zobowiązana do zwrócenia uwagi i podania wskazówek w odniesieniu do zbiorów całostek pocztowych. Ich celem jest, poprzez odpowiednie ukazanie cech i przeznaczenia walorów powszechnie włączanych do tej grupy, stworzenie warunków do ich docenienia przez wszystkich zainteresowanych. W tym celu podjęto próbę sformułowania ogólnie przyjętej definicji całostki pocztowej z odpowiednią kwalifikacją materiału pokrewnego.

A. Definicja i charakter całostki pocztowe]

1. Ogólnie przyjętą i tradycyjną definicję całostki pocztowej można sformułować następująco:

Całostka pocztowa obejmuje materiał pocztowy z wydrukowanym - za urzędowym zezwoleniem - znakiem opłaty albo napisem lub wzorem, który wskazuje, że określona kwota za przesyłkę pocztową lub pokrewne usługi została uiszczona.

UWAGA!  Od dawna podstawowym warunkiem uznania waloru za całostkę pocztową był, nadrukowany znak opłaty (patrz SREV***, artykuł 2.). Zanim zaczęto używać całostek pocztowych z wydrukowanym znakiem, w niektórych krajach używano tak zwanych „formularzy", które sprzedawane byty z naklejonym znaczkiem opłaty. Wzrastająca liczba krajów od niedawna wprowadza do obiegu całostki, sprzedawane po określonej cenie, na których jedynie zaznaczono, że należność za usługę pocztową została uiszczona, bez podania wartości. Są one zwane NVI („non value indicators"- bez podanej wartości). Naturalnie, taki materiał może być włączony do zbiorów l eksponatów całostek pocztowych. Stanowisko odnośnie do walorów, które mają podobne albo identyczne formaty jak normalne całostki pocztowe, ale nie mają ani wydrukowanego znaku opłaty, ani podanego nominału lub usługi pocztowej, jest bardziej dyskusyjne. Aktualnie eksponaty składające się tylko z takich walorów nie mających frankatury, najlepiej eksponować na wystawach pod patronatem FIP w klasie pozakonkursowej. Sytuacja ta jednak rozwija się i w odpowiednim czasie Komisja przewiduje sformułowanie wyjaśnień dotyczących tej sprawy.

2. Własności fizyczne papieru bądź kartonu, na którym wydrukowany jest znak wartości lub inne, zależą od specyficznego celu, do jakiego poszczególne całostki są przeznaczone. Najwcześniej drukowane całostki pocztowe były zwyczajnymi składanymi listami (zwanymi covers) i kopertami. Inne rodzaje całostek pocztowych używane w różnych krajach to karty pocztowe, opaski (gazetowe), koperty polecone, pokwitowania pocztowe, sekretniki, koperty lotnicze, aerogramy a także inne rodzaje dokumentów zawierające wydrukowany znak opłaty.

Blankiety telegraficzne i formularze przekazów pieniężnych to inna odmiana całostek pocztowych, powszechnie włączana do zbiorów całostek, chociaż nie służą one bezpośrednio celom pocztowym. 

UWAGA!  W niektórych przypadkach wydrukowane na telegramach znaki mają umieszczony napis „POSTAGE". Wycięte z blankietu były one akceptowane jako znaczki pocztowe.

3. W zależności od przeznaczenia i użycia całostki pocztowe dzielą się na następujące grupy:

a. Wydawnictwa pocztowe: 

Całostki, które zostały wykonane i wprowadzone do użytku zgodnie z przepisami władz pocztowych. Ważne jest odróżnienie nieoficjalnych prywatnych zmian normalnych wydań pocztowych wykonanych w celach filatelistycznych, które często nazywa się „REPIQUAGES" (całostki z prywatnym dodrukiem).

b. Wydawnictwa urzędowe: 

Całostki wykonane wyłącznie na użytek rządowy. Wydrukowane znaczki mogą być podobne do występujących na wydawnictwach pocztowych bądź też mogą mieć odrębny wzór. Alternatywnie, wydawnictwa pocztowe mogą być adaptowane w celach urzędowych poprzez przedruk itp.

c. Wydawnictwa dla sił zbrojnych: 

Całostki wydrukowane do użytku członków sił zbrojnych. Nadrukowany znak opłaty może być podobny do występujących na wydawnictwach pocztowych lub też mogą mieć inny wzór.

d. Wydawnictwa drukowane na zamówienia (prywatne):

Całostki pocztowe posiadające, za zgodą władz pocztowych, znaki pocztowe typu wydawnictw pocztowych, wydrukowane zgodnie z określonymi zasadami, na zamówienie osób prywatnych albo instytucji. Nominały oraz wzory wydrukowanych znaczków mogą pokrywać szeroki zakres tychże, znajdowanych na wydawnictwach pocztowych.

UWAGA! Ważne jest, aby w tej kategorii całostek rozróżniać całostki przeznaczone do prawdziwego użytku pocztowego od wykonywanych w celach filatelistycznych.

e. Wydania poczt lokalnych:

Całostki wykonywane przez prywatne agencje pocztowe, o różnych stopniach uznania i poparcia władz pocztowych. Możliwa jest także klasyfikacja całostek pocztowych według rodzaju usługi pocztowej lub pokrewnej, dla których zostały wydane. Przykłady takich usług są następujące:

f. Opłaty pocztowe: zwykłe/lotnicze - miejscowe, krajowe, zagraniczne, - listy, karty pocztowe, paczki, gazety itp.

g. Polecenia: krajowe i zagraniczne

h. Telegramy: krajowe i zagraniczne

i. Pokwitowania: nadań pocztowych - listów, paczek

j. Różne inne opłaty: czeki pocztowe, przekazy pieniężne, inne dokumenty mające wydrukowany znak itp.

B. Zasady budowy eksponatu

Eksponat całostek pocztowych powinien obejmować logiczny i spójny zbiór nie używanych i/lub używanych całostek pocztowych - zdefiniowanych wytycznymi przygotowanymi przez Komisję Całostek FIP - w celu zilustrowania jednej lub więcej przedstawionych niżej kategorii. Plan lub koncepcja eksponatu powinny być przedstawione na karcie wprowadzającej (patrz GREV, artykuł 3.3.).

a) Wydania kraju lub grupy krajów stowarzyszonych
b) Wydania w określonym czasie
c) Wydania określonego rodzaju całostek pocztowych; (patrz rozdział A, 3a-e.)
d) Wydania dla określonego typu usług pocztowych lub pokrewnych; (patrz rozdział A, 3f-j.)
e) Wydania odnoszące się do własności papieru lub kartonu: (patrz rozdział A 2.) 

Zwykle eksponaty całostek pocztowych winny się składać z całych walorów. W przypadkach, gdy niektóre całostki są bardzo rzadkie jako cale walory lub znane są tylko w postaci wycinków, można Je akceptować jako części eksponatu przedstawiające różnorodność użytych matryc lub rzadkich ostemplowań. Można też w odpowiedni sposób włączyć wycinki znaków opłaty z całostek, użyte jako znaczki.

C. Ocena eksponatów całostek pocztowych

Zgodnie z artykułami 4.3. i 4.10. Regulaminu Ogólnego Wystaw FIP (GREX), na wystawach światowych i międzynarodowych należy zapewnić ekspozycję klasy całostek pocztowych w całości, w części pomieszczenia lub w osobnym pomieszczeniu.

Na wystawach, na których nie przewiduje się odrębnej klasy, pożądane jest, aby eksponaty całostek grupowano w układzie geograficznym w ramach klasy filatelistyki tradycyjnej. Wyjątkiem są eksponaty całostek lotniczych, dla których klasa aerofilatelistyki jest bardziej odpowiednia.

Oceniając eksponaty całostek pocztowych, jury weźmie pod uwagę następujące kryteria ogólne (patrz GREV, artykuł 4.2.):

a) opracowanie eksponatu - patrz GREV, artykuł 4.3.
b) znaczenie eksponatu - patrz GREV, artykuł 4.4.
c) wiedza filatelistyczna i pokrewna, własne studia i badania - patrz GREV, artykuł 4.5.
d) stan i rzadkość - patrz GREV, artykuł 4.6.
e) prezentacja - patrz GREV, artykuł 4.7.

Wystawca powinien być świadomy konieczności troskliwego rozważenia tych różnych aspektów, których wypadkowa może umożliwić osiągnięcie najwyższej oceny. Poniżej podano pewne wskazówki dotyczące podstawowych elementów poszczególnych kryteriów.

a. Opracowanie eksponatu

Stopień zaawansowania, oryginalność i kompletność eksponatu: Czy z uwagi na wystawiony materiał eksponat pokazuje najwyższy stopień zaawansowania? Czy podejście jest tradycyjne czy też użyto niekonwencjonalnej albo oryginalnej interpretacji? Jak kompletne jest opracowanie wybranego tematu? Czy temat został tak wybrany, aby na przyznanej powierzchni pokazać eksponat dobrze wyważony? Czy wystawiony materiał odpowiada tytułowi i opisowi eksponatu?

b. Znaczenie eksponatu

Znaczenie eksponatu określane jest zarówno przez znaczenie prezentowanego eksponatu w odniesieniu do wybranego lematu, jak również przez znaczenie tematu w dziedzinie całostek pocztowych w ogóle.

c. Wiedza filatelistyczna i pokrewna, własne studia i badania

Eksponat powinien ukazywać pełną i dokładną znajomość wybranego tematu oraz szczegółowych studiów istniejących na ten temat informacji.
Jury powinno odpowiednio nagrodzie osobiste studia i wszelkie badania przeprowadzone przez wystawcę (patrz GREV. artykuł 4.5.).

d. Stan i rzadkość

Eksponowane walory powinny być w możliwie najlepszym stanie. Jury winno wziąć pod uwagę wyjątkowo piękne i rzadkie okazy oraz określić, czy wszystkie uznane rzadkości są zawarte w eksponacie.

UWAGA!  Pożądane jest, aby całostka pocztowa była eksponowana w całości. Jedyne wyjątki to te, gdy całostka jest bardzo rzadka, nie znana jako cały walor lub, gdy eksponat dotyczy w pierwszym rzędzie odmian druku znaków. Handlowo użyte egzemplarze wydawnictw wydanych na zamówienie przedkłada się nad wydawane z inspiracji filatelistycznych.

e. Prezentacja

Opis musi być jasny, zwięzły i powiązany z przedstawianym materiałem oraz tematem ekspozycji. Sposób prezentacji powinien przedstawiać materiał Jak najbardziej efektownie i w wyważony sposób. W całości ważne jest unikanie nużącego monotonnego układu.

UWAGA!  Nie ma znaczenia, czy tekst pisany jest ręcznie, maszyną, czy jest drukowany. Należy unikać jaskrawych kolorów opisu oraz kolorowych kart wystawowych (patrz GREV, artykuł 4.7,)

f. Względne składniki oceny

Eksponaty całostek pocztowych oceniane będą przez uznanych specjalistów w tej dziedzinie i zgodnie z rozdziałem V GREX, artykuły 3.1.-4.7. - patrz GREV, artykuł 5.1.

1. Opracowanie (20) i znaczenie filatelistyczne (10) 30
2. Wiedza filatelistyczna i pokrewna, własne studia i badania 35
3. Stan (10) i rzadkość (20) 30
4. Prezentacja 5
Razem 100

Postanowienia końcowe
W przypadku rozbieżności wynikających z tłumaczenia, decyduje tekst angielski.

Tłumaczył
dr Jan Heffner, kwiecień 1995 roku

* FIP => Fédération Internationale de Philatelie => Międzynarodowa Federacja Filatelistyki
** GREV => General Regulations of the FIP for the Evaluation of Competitive Exhibits at FIP Exhibitions => Regulamin Ogólny Oceny Eksponatów na Wystawach FIP
*** SREV => Special Regulations for the Evaluation of Postal Stationery Exhibits at F.I.P. Exhibitions => Regulamin Specjalny Oceny Eksponatów na Wystawach FIP

 Regulamin w wersji angielskiej
Rozważania przy opracowywaniu eksponatu całostek

Drukuj E-mail